Сайт мәзірі  

Free counters

Сағи Жиенбаев

Сағи Жиенбаев 1934 жылы 15 мамырда Ақтөбе облысының Байғанин ауданындағы Оймауыт ауылында туған. Қазақтың көрнекті ақыны, лирик. Жарқамыс орта мектебін, Қызылорда педагогтік институтын бітірген.

1955 жылдан Гоголь атындағы Қызылорда педагогика институтын бітіргеннен кейін Жезқазған қаласының №10 орта мектебінде қазақ тілі мен әдебиетінен сабақ береді.

1956 жылдан әдеби қызметке ауысып «Қазақ әдебиеті», «Қазақстан пионері» газеттерінде, «Жұлдыз» журналында бөлім меңгерушісі, 1965-84 жылдары «Жазушы» баспасында редактор, аға редактор, бөлім меңгерушісі болып істеді. Соңғы жылдары «Ақ Орда» журналының бас редакторы болды.

Сағи Жиенбаев көптеген жыр кітаптарының авторы. Оның алғашқы «Қарлығаш» атты өлеңдер жинағы 1959 жылы жарық көріп, қалың оқырманды ақындық аса нәзік, ерекше тынысымен баурап алды. Бұдан кейін ақынның «Сыйлық» (1960), «Дала гүлі» (1961), «Теңіз сыры» (1963), «Таң алдында» (1964), «Менің көршім» (1965), «Қайырлы таң» (1966), «Ақ толқын» (1967), «Ор киік» (1969), «Алтын қалам» (1971), «Жадымдасың жас күнім» (1972), «Әлия» (1973), «Оймауыт» (1975), «Ақ самал» (1976), «Құралай салқыны» (1979), «Бозторғай» (1980), «Іңкәр дүние» (1981), «Жарық жұлдыздар» (1983), «Нан мен тұз» (1984), тағы басқа көптеген жыр жинақтары оқырмандардың ыстық ықыласына бөленді.

Сағи Жиенбаев түрлі тақырыптарға қалам тербеді, оның өлеңдерінің біраз бөлігі Ұлы Отан соғысының ауыр кезеңіндегі ауыл өмірін суреттеуге, соғыс зардаптарын бала көңілі арқылы бейнелеуге, туған жерге деген сағынышты, адамдар арасындағы сан қилы қарым-қатынастарды көрсетуге арналды. Ақын өлеңдерінде табиғат әсемдігі, жан сұлулығы, махаббат, басқа да кіршіксіз сезім иірімдері асқан шеберлікпен өрнектеліп, көрініс табады, лирикалық жыр жолдары оқырман жүрегін жаулап алады.

Өзінің 40 жылдық шығармашылық қызметінде Сағи Жиенбаев айрықша ақындық үнімен танылды. Дүние құбылыстарын барынша кемел де келісті бейнелейтін шебер дәрежесіне көтерілді. Ол 30-дан астам өлеңдер мен поэмалар кітабының авторы. Әсіресе оның Кеңес Одағының Батырлары Әлия Молдағұлова мен Нүркен Әбдіров туралы дастандары, диқандар жайындағы өлеңдері көпшіліктің жүрегінен орын алды. Сағи Жиенбаев поэзиясының айтулы қасиеті – Отанға, туған жерге, биік адамдық атқа деген өте нәзік те асқақ сезімінде.

Ақынның ең таңдаулы өлеңдері музыка тілінде сөйлеп, «Қарттарым аман сау жүрші», «Ана», «Елім менің», «Бейбітшілік жыры», «Ашық аспан», «Ауыл азаматтары», «Таң бұлбұлы», «Соғыс ардагерлері», «Қайдасың сен», «Дәурен-ай» т.б. өлеңдері халық арасына кең тарап кетті. Ақын композитор Ғазиза Жұбанованың «Еңлік-Кебек», Базарбай Жұманиязовтың «Махамбет» операларына либреттолар жазды.

Сағи Жиенбаев әлем поэзиясының аудармашысы ретінде жемісті еңбек етті. Оның аудармасында Байронның, Пушкиннің, Туманиянның, Лермонтовтың, Гамзатовтың және басқа әлем әдебиетінің классиктерінің өлмес туындылары қазақ тілінде тамаша сөйледі.

Қазақстан Жазушылар Одағы басқармасының мүшесі ретінде ол қазақ әдебиетінің жас өркенін әсіресе, лирика жанрындағы ізбасарларын тәрбиелеп өсіруге көп күш жұмсаған. Өнегелі еңбектері орыс, украин, армян, түрікпен, грузин, қызғыз және басқа ТМД халықтары тілдеріне аударылған. Сондай-ақ неміс, поляк, чех, монғол, француз тілдеріне де аударылып жақын және алыс шетелдерде басылып шықты.

Сағи Жиенбаев қазақ әдебиетін дамытудағы үлкен еңбегі үшін Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің Құрмет грамотасымен, басқа да үкімет наградаларымен марапатталған.

Көрнекті ақын, нәзік сезімді суреткер, поэзия зергері және ақындардың әлденеше буынының ұстазы Сағи Жиенбаев 1994 жылы 15 мамырда 61 жасқа қараған шағында кенеттен қайтыс болды.

Халық мұратына, елдің еншісіне айналған көрнекті ақын Сағи Жиенбаевтың парасатты поэзиясы оқырманның жүрегінен орын алып, уақыт озған сайын мағыналы бола түсуде.

Сәулелі сөздің шебері, жаны жайдары ақын Сағи Жиенбаевтың мұрасы ұрпақтан-ұрпаққа, ғасырдан – ғасырға жалғаса береді.

Сағи Жиенбаевтың есімі Қарауылкелді поселкесіндегі бір көшеге, Ақтөбе қаласындағы облыстық жасөспірімдер кітапханасына, Байғанин ауданы Оймауыт ауылындағы Жаңажол орта мектебіне берілді.

Сағи Жиенбаев шығармалары:

Жиенбаев С.

Қайырлы таң: Өлеңдер.-Алматы: Жазушы, 1966. - 124 б.

Сағи Жиенбаевтың бұл жинағына лирикалық жырлары енгізілген. Ақын өз өлеңдерінде өмір жайлы, достық-махаббат жайлы сыр шертеді. Өз замандастарының еңбектегі, тұрмыстағы өршіл тұлғасын жалт еткен бір көрініс арқылы жарасымды бейнелейді.

Жиенбаев С.

Оркиік: Өлеңдер мен дастан.- Алматы: Жазушы, 1969.- 88 б.

Сағи Жиенбаевтың бұл кітабына жаңа өлеңдері мен «Жаһанда жалғыш ағаш...» атты шағын дастаны енген. Ақын өз шығармаларында халықтар достығын, елдік пен ерлікті, азаматтық пен адамгершілікті жырлайды, өмір жайлы толғанады.

Жиенбаев С.

Я помню ту весну /Перевод с каз..-Алма-Ата: Жазушы, 1969.-80 с.

«Я помню ту весну» - первый сборник стихов Саги Жиенбаева на русском языке. Это стихи о родной казахской степи, о ее неяркой на первый взгляд красоте, о детстве, с которым связано много хорошего и грустного, о нежно любимой матери, о друзьях, которым поэт всегда остается верен, - словом о том, что дорого и близко каждому.

У поэта спокойные интонации, тихий голос и, пожалуй, главное, что делает его не похожим на других,- удивительная мягкость и доброта.

Жиенбаев С.

Алтын қалам: Өлеңдер мен поэмалар.- Алматы: Жазушы, 1971.- 80 б.

«Алтын қалам» атты кітабына ақынның лирикалық өлеңдері енді. Бұл өлеңдерде адам бойындағы алуан қасиеттер- жан сезімі, жүрек толғанысы жырланады. «Алтын қалам» дастаны заманымыздың аса көрнекті ақыны, бейбітшілік жолындағы жалынды күрескер – Назым Хикметке арналған. «Қырандар хикаясы» аталатын лирикалық толғауда қазақтың тұңғыш атты әскер полкінің қаһармандық ерлігі суреттеледі.

Жиенбаев С.

Жадымдасың, жас күнім: Таңдамалы.- Алматы: Жазушы, 1972.- 238 б.

Сағи Жиенбаев – сөз сиқырын бойына сіңіре білген санаулы ақындарымыздың бірі. Көзі қырағы, қолы зергер автордың жырлары күнге қызынған құндыз сауыры, аспанға лақтырған айна сынығы сияқты: сәулелі де шұғылалы, нұрлы да сырлы. Шағын да болса, жалынды; аз да болса, назды. Ой мен сезімге егіз суарылған қылықты шумақтар ыстық алақанға қона тиген ақша қар тәрізді тіліңізге тиген ойда-ақ еріп жүре береді... Оқырманға ұсынылып отырған бұл таңдамалы топтамаға айтулы ақынымыздың, негізінен міне осындай туындылары енгізілген.

Жиенбаев С.

Әлия: Лирика. Поэма.- Алматы: жазушы, 1973.- 96 б.

Белгілі лирик ақынымыз Сағи Жиенбаевтың «Қуатты ойдан бас құрап, еркеленіп шыққан» жыр жолдары қашанда оқырман көңіл күйімен әсем келісім тауып жатады. Оның қаламынан туған бұл кітабы да ақын талантының кемелдене түскенін көрсетеді.

Жинақтағы халқымыздың қаһарман қызы Әлия туралы дастан да, мәңгі жас туған өлке туралы тың толғаныстар да, замана хақындағы өлеңдер де жыр сүйгіш қауымның жүрегіне жол табар сәтті туындылар.

Жиенбаев С.

Оймауыт: Жыр-дастандар.- Алматы: Жазушы, 1975.- 120 б.

Ақын Сағи Жиенбаевтың «Оймауыт» атты жаңа жинағында туған жердің бүгінгі бейнесі, ондағы ұлы өзгерістер, дала табиғатының сан-алуан құбылыстары, Көкше көріністері әсем суреттеледі.

Ұлы Отан соғысы кезінде үлкендермен қатар қабырғасы қайыса еңбек еткен жас ұрпақтың көңіл-күйі, жан дүниесі шынайы жырланады. Ақын «Қайран шеше», «Сәби дауысы» атты поэмаларында халқымыздың қаһарман ұлдарының ер тұлғасын жасайды.

Жиенбаев С.

Ақ самал: Өлеңдер.- Алматы: Жалын, 1976.- 120 б.

Ақын Сағи Жиенбаевтың бұл өлең кітабы балаларға арналған. Туған еліміздің табиғатын, бал бөбектердің қызықты қылықтарын ақын әдемі жырлайды. Қиялға қанат бітірген қызғылықты ертегі-хикаяларды да осы «Ақсамал» атты кітаптан оқисыңдар.

Жиенбаев С.

Золотое перо: Стихи, баллады, поэма /Авторизованный перевод с казахского Г.Серебрякова.- Алма-Ата: Жазушы, 1977.- 152 с.

Имя Сиги Жиенбаева хорошо известно казахским читателям. В его стихах – и образ родной земли, и жажда жизни, и творческий поиск, и пытливый интерес к людям. Автор не забыл своего сурового военного детства, об этом – цикл стихов, посвященных аульным мальчишкам.

Сборник завершается поэмой о мужественной дочери казахского народа Алие Молдагуловой.

Жиенбаев С.

Құралай салқыны: Өлеңдер мен дастандар.- Алматы: Жазушы, 1979.- 136 б.

Сағи Жиенбаевтың «Құралай салқыны» аталатын бұл жинағына соңғы кездері жазған лирикалық өлеңдері енді. Бұл жырларда замандастарымыздың жан дүниесі, туған жердің әсем табиғаты суреттеледі. Ақын «Ыстық нан», «Жалын» дастандарында адамдардың адамгершілігін, ел мен жерге деген сүйіспеншілігін жырлайды.

Жиенбаев С.

Бозторғай: Жыр кітабы.- Алматы: Жалын, 1981.-112 б.

Сыршыл ақын Сағи Жиенбаевтың бұл кітабына биік адамгершілікті, туған ел табиғатын жырлайтын лирикалық өлеңдері мен туысқандық, достық, ерлік жайлы балладалары енгізілген.

Жиенбаев С.

Жарық жұлдыздар: Жыр-толғау.- Алматы: Жалын, 1983.- 344 б.

Ақынның бұл жинағына әр жылдары жарық көрген балладалары мен поэмалары жинақталған. Кітап үш бөлімнен тұрады. Бірінші бөлімге адамгершілік, адалдық, достық, махаббат жайындағы, екінші бөлімге елдік пен ерлік, халқымыздың қаһарман батырлары туралы балладалары мен поэмалары топтастырылған. Үшінші бөлім – ертегі, аңыздар.

Жиенбаев С.

Нан мен тұз: Лирика.- Алматы: Жазушы, 1984.- 392 б.

Қазақтың белгілі ақыны Сағи Жиенбаевтың «Нан мен тұз» аталатын бұл кітабына бірыңғай лирикалық өлеңдері еніп отыр. Жаңа жырларында ақын елімізде болып жатқан ұлы оқиғаларға шабытпен үн қосады.

Жиенбаев С.

Үш томдық шығармалар жинағы.- Алматы: жазушы, 1991

Т.1: Өлеңдер.- 352 б.

Қазақтың белгілі ақыны Сағи Жиенбаевтың үш томдық шығармалар жинағының бірінші томына әр жылдары жазылған лирикалық өлеңдері енгізілген.

Жиенбаев С.

Үш томдық шығармалар жинағы.- Алматы: Жазушы, 1991.

Т.2: Өлеңдер.- 352 б.

Қазақтың белгілі ақыны Сағи Жиенбаевтың үш томдық шығармалар жинағының екінші томына әр жылдарда жазылған сапар жырлары, ән-өлеңдері енгізілді.

Жиенбаев С.

Үш томдық шығармалар жинағы.- Алматы: Жазушы, 1992

Т.3: Поэмалар.- 344 б.

Қазақтың белгілі ақыны Сағи Жиенбаевтың үш томдық шығармалар жинағының үшінші томына әр жылдарда жазылған толғау, дастандары енгізілді.

Жиенбаев С.

Бақ құсы: Таңдамалы лирика /Құраст.Е.Дүйсенбайұлы. Алғысөзін жазған Қ.Шаңғытбаев.- Алматы: Раритет, 2002.- 232 б.

Сазды лирика саңлағы Сағи ақынның бұл кітабына оның көзі тірісінде сан алуан жинақтарында жарияланған таңдамалы өлеңдері енді. Олар, расында да, қазақ поэзиясы бағында құйқылжып сайрап тұрған құмыр құстың ән-әуезіндей әдемі үйлесім тапқан: әр ырғақ-нақышында жарық дүниеге, жақсылық атаулыға, елге-жерге деген ерекше ынтызарлық, іңкәрлік бар.